Gewichtsstigma is discriminatie op basis van je gewicht. Soms kom je al op heel vroege leeftijd in aanraking met gewichtsstigma.
Dieetcultuur maakt ons wijs dat al wie overgewicht of obesitas heeft altijd ongezond is. Toch wijzen Amerikaanse cijfers uit dat bijna 30% van de mensen met obesitas metabool gezond is. Omgekeerd is meer dan 30% van de mensen met een normaal gewicht metabool ongezond.
Gewichtsstigma kan wel juist voor meer ongezondheid zorgen. Mensen met obesitas of overgewicht die gewichtsstigma ervaren, hebben bijvoorbeeld meer oxidatieve stress, hogere ontstekingswaarden, meer risico op diabetes en meer angst in vergelijking met mensen met obesitas of overgewicht die géén gewichtsstigma ervaren, zo blijkt uit onderzoek.
Gewichtsstigma kan ook resulteren in meer ongezond eetgedrag (zoals stiekem eten, controleverlies bij eten en eetbuien), minder lichaamsbeweging en hogere cortisolwaarden. Cortisol is ons stresshormoon en chronisch hoge cortisolspiegels kunnen onder meer tot insulineresistentie en hoge bloeddruk leiden.
Ook zwangere vrouwen ervaren gewichtsstigma. De impact? Minder kwalitatieve medische behandelingen, minder mentale gezondheid, minder algemene gezondheid en ongewenste gevolgen voor het ongeboren kind.
‘Je baby weegt te veel’
Recent vroeg een patiënt aan mij wat ze kan doen aan het overgewicht van haar 8 maanden jonge meisje. Haar dochter was een vrolijke baby met een gezonde eetlust en een stijgende gewichtscurve. Het advies van het consultatiebureau? “Minder borstvoeding, mevrouw”.
De WHO raadt aan dat kinderen tot 2 jaar borstvoeding krijgen en tot ongeveer 1 jaar blijft melkvoeding de hoofdvoeding. Als de mama het advies van het consultatiebureau volgt, krijgt haar dochtertje van 8 maanden minder borstvoeding dan dat zij een ander gewicht zou hebben. Dit is regelrechte discriminatie. Toegang tot voeding is een basisrecht voor iedereen.
Achterhalen waarom er plotse veranderingen in de gewichtscurve van je kindje (of van je eigen gewicht) opduiken kan handig zijn. Wie weet is er iets aan de hand, je lichaam vertelt je iets. Een gewichtscurve opvolgen blijft zeker zinvol, maar voor een correcte interpretatie en aangepast advies heb je een ervaren zorgverlener nodig. Vaak houden kinderen in de babyfase wat extra gewicht vast, zodat ze wat reserve hebben eens ze beginnen kruipen, staan en wandelen. Ik spreek uit ervaring.
Gewichtsstigma bij kinderen
Vaak worden kinderen in de hogere categorieën van de gewichtscurves blootgesteld aan schadelijke dieetpraat. Ik ken meerdere ouders die ongerust zijn omdat hun dochter of zoon flirt met de bovengrenzen van gewicht.
“Niet zoveel koekjes, daar word je dik van’ of ‘stop nu maar met eten en leer je hoeveelheden controleren”. Dit soort eetregels kunnen je tot op volwassen leeftijd najagen. En dankzij de algemeen aanvaarde dieetcultuur benoemen we deze traumatische uitspraken als ‘goed voor je gezondheid’. Toch kan caloriebeperking – of heel strikt voedingsgroepen schrappen – net schadelijk zijn voor je gezondheid: de kilo’s komen er meestal snel terug bij, er duikt emotionele of sociale schade op en je voedingspatroon verliest evenwicht.
Ik begrijp jou als jij soms ook dieet-uitspraken doet: dit is niet jouw fout. Dag in dag uit worden wij blootgesteld aan dieetcultuur, aan lichaamsnormen, aan complimenten voor gewichtsverlies en aan bezorgde blikken bij gewichtswinst. De weegschaal is een algemeen aanvaard beoordelingsmiddel voor onze gezondheid. Vrouwen met ondergewicht krijgen applaus. We verpakken een collectief lichaamsbeeldtrauma als cultuur.
Vecht je mee tegen gewichtsstigma?
Het goede nieuws: cultuur kunnen wij veranderen. Als wij samen, collectief, strijden voor een wereldbeeld waarin iedereen gelukkig in zijn/haar lichaamsvorm mag leven, dan verdwijnt dit schadelijke gewichtsstigma misschien ooit.
Mijn naïviteit siert mij, maar ik geloof oprecht in verandering. Daarmee doel ik op een verandering van mindset, niet in verandering van variatie in lichamen. Onze samenleving bestaat uit individuen. Als wij allemaal anders gaat denken en handelen, hebben we de kracht om ook een cultuur te veranderen. Zelfs een heel goed ingeburgerde cultuur als dieetcultuur. Vecht je mee?
Enkele tips:
- Spreek liefdevol en krachtig over je eigen lichaam en dat van je kind/partner.
- Geef je kindje, jezelf en anderen geen commentaar op basis van lichaam of gewicht.
- Behandel eigen lichaam én dat van je kind met liefde en zorg.
- Leer je kind dat lichamen in alle maten en vormen komen.
- Ga samen zwemmen en kleed je om in openbare kleedkamers. Zo ziet je kind de verscheidenheid in lichaamsvormen.
- Link voedingskeuzes nooit aan gewicht.
- Pak pesten op basis van lichaamsvormen instant aan.
- Weeg je kindje nooit meer dan (medisch) nodig is.
- Vermijd complimenten op basis van lichaamsvormen (ook onder volwassenen: kinderen horen dit).
Heb je vragen over je gewicht of dat van je kindje? Wil je meer weten over dieetcultuur? Boek een gratis online kennismakingsgesprek met mij (30 minuten) en we bekijken samen of ik jou kan helpen.
De informatie in dit artikel omvat geen persoonlijk medisch advies. Neem contact op met een zorgverlener bij vragen of zorgen.